BİR KİTABI İKİ KERE OKUMAK …

BİR KİTABI İKİ KERE OKUMAK …

Merhaba sevgili okurlar…

Geçtiğimizde günlerde şu an 15 yaşında olan bir anaokulu öğrencimin annesinden bir mesaj aldım. “Onlar 15 yaşındayken neler okuyorlardı?” listesi yapıyormuş. En sevdiği ve değer verdiği kişilerin 15 yaşındayken okudukları ve etkilendikleri kitapları sorarak bir okuma listesi oluşturmak ve böyle bir sürpriz yapmak ne şahane bir fikir… Bu listeye dahil edilmenin mutluluğu ve gururu tarifsiz…

Sonra düşündüm elbette… Aklıma ilk gelen kitapları hatırladım o yaşlarda okuduğum. Sonra şöyle bir gerçekle yüzleştim… Ben aslında kitapları sonradan çok seven biriyim… Eskiden, yani ortaokul ve lise yıllarımda çok kitap düşkünü olduğum söylenemez. Okurdum elbette ama kitap okumadığımda da eksikliğini hissetmezdim. Tabi bizim zamanımızda sosyal medya yok, yeni çıkan kitapların paylaşımı, öneri listeleri, değerlendirmeler – yorumlar, birbirimizden ve öğretmenlerimizden edindiğimiz kadardı… Bir kitap çıkardı ve herkes onu okurdu sanki. Ben de öyle okudum o zaman okuduklarımı… İlk aklıma gelen kitap hakkında bugün yorumlara baktığımda hiç de olumlu şeyler görmedim. Ama o zaman keyifle okumuştum, hatta hepimiz okumuştuk ve etkilenmiştik. Anımsamaya çalıştım, aklımda bu kadar neden yer ettiğini veya beni neden etkilediğini… Sonra diğer aklıma gelenler üzerine düşündüm. Şimdi yeniden okumak istedim o kitapları. Tekrar üzerine düşünmek istedim.

Ekşi sözlükte bir kitabı iki kez okuma üzerine bir yazıyla karşılaşmıştım. Bir kitabı anlamanın yolunun onu iki kere okumaktan geçtiği yazıyordu. Bu düşüncenin önde gelen savunucusu Arthur Schopenhauer’a göre iki kere okunmalıdır, çünkü metinlerin sonu bilinmeden başı anlaşılmaz. Ana fikir şudur: “Kitabın başlangıcı sonunun bilinmesini gerektirirken, son da aynı şekilde başlangıcın bilinmesini gerektirir. Bu durumda ilk okuma, ikinci okuyuş sırasında başlangıçla son ya da diğer parçalar arasındaki bağlantıyı kurmak için gereklidir ve asıl okuma ikinci okuma olacaktır.”

Akılda kalan, düşündüren bir kitaba bir kere daha ihtiyaç duyulduğunda yapılan tekrardır bence bir kitabı ikinci kez okumak. Hiç kimse aynı nehirde iki kez yıkanmaz, çünkü bu nehir aynı nehir değildir, adam aynı adam değildir. Bu da burada dursun. “Bir filmi tam olarak anlamak için üç kez izlemek gerekir.” demiş Atıf Yılmaz. Bunun doğru veya yanlış olması bir yana, sevdiğimiz çoğu filmi bir kez daha izlemek isteyebiliriz. Çok sevdiğimiz bölümlerini, aklımızı karıştıran bölümlerini tekrar izlemek isteriz. Kitap okumak daha farklı bir durum elbette, mesela önceki sayfaya tekrar dönerek okuma hızımızı azaltır ve özümseyerek okumaya devam edebiliriz. Yine de zamanla bir şekilde unutulan ayrıntılar için ikinci kez okumak güzel olmaz mı? Her seferinde olaylara, durumlara, karakterlere bakış açımız farklı olacaktır. Çünkü önceden okuduğumuz zamanla farklılıklarımız oluşur. Bakış açımızda değişimler söz konusu olabilir. Bence bir kitabı ikinci kez okumanın değerini küçümsememek gerekir. İkinci bir okuma pek çok gizli fayda içerir. Aynı kitap yıllar sonra okunduğunda bu kez neler hissedildi, bu kez nelerin üzerinde duruldu, neler fark edildi, neler önemsenmedi ve son sayfa da bittiğinde kitap hakkında bu kez ne düşünüldü? Daha önce olduğum kişi değilim, farklı bir deneyim ve farklı bir tavırla okuyorum, bu yüzden farklı şeyler görüyorum ve farklı şeyler bana farklı şekillerde dokunuyor.
İnsanlar neden aynı pastayı defalarca yer? İşte buna benzer bir durum. Daha önce bir kez zevk aldığımı biliyorum. Bu yüzden duyularımı tanıdık bir şekilde uyarmak için tekrar okuyabilirim. Siz ne düşünüyorsunuz?

Diğer taraftan kitap okumayı sadece bilgiye ulaşmak ya da dizi izler gibi hikayenin sonunu merak etmek olarak düşünenler için bir kitabı ikinci kez okumak gereksiz gerebilir elbette. Ya da yeni bir maceraya atılmak daha cazip olabilir. Ancak edindiğimiz hayat tecrübesi gördüğümüz şeyleri yorumlamak için sahip olduğumuz donanımı arttırır. Mesela Matrix filmini ilk izlediğimizde dövüş filmi olarak izleyip, ileriki yaşlarda tekrar izlendiğimizde ana fikri anlamış olmak buna örnek olabilir belki de. İşte tıpkı bir kitabı ikinci kez okumak da bunun gibi.

15 yaşımda okuduğum kitapları bugün tekrar okumak bakalım bana ne hissettirecek? Geçen zamanda kitaplarla, hayatla, hayatta karşılaştıklarımla, dönüştüklerimle nasıl bir bakış açısıyla okuyacağım? İkinci kez okumadan bilemem…

Seviyle kalın…

Ebru MUTLU ÖZDAMAR

Okul Öncesi Eğitimcisi