BİR TAKVİM YAPRAĞINDAN FAZLASI: ÇOCUKLARIN GÖZÜNDEN YENİ YIL

Yeni yıl, yetişkinler için büyük bir duraktır. Takvim değişir, ajandalar yenilenir, cümleler “Bu sene artık…” diye başlar. Çocuklar içinse yılbaşı, çoğu zaman sadece ertesi gün okul olup olmadığıyla ilgilidir. Yılbaşı süsleri, geç yatma izni ve ertesi sabah masada kalan konfetiler… Yeni yıl onların dünyasında böyle yer eder.

Biz yetişkinler için yeni yıl çoğu zaman bir muhasebe defteridir. Yapılanlar, yapılamayanlar, tutulamayan sözler… Oysa çocuklar için yeni yıl bir hesap kapatma değil, açılan bir hediye paketi gibidir. İçinden ne çıkacağını tam bilmedikleri ama kesinlikle heyecanlandıkları bir paket.

Bir sınıfta “Yeni yıl ne demek?” diye sorduğunuzda gelen cevaplar, yetişkin dünyasının ağırlığını bir anda dağıtır.

“Yeni yıl, takvimin değişmesidir.” der biri.

Bir diğeri ekler: “Gece herkes uyurken yıl değişiyor, o yüzden sabah her şey biraz daha yeni oluyor.”

Başka bir çocuk içinse yeni yıl, “Sürprizli bir gün.”dür.

Çocuklar zamanı bizim gibi doğrusal değil, duygusal algılar. Onlar için yıl ocak, şubat diye ilerleyen bir çizgi değil, yaşanmış anların toplamıdır. Yazın dondurma yedikleri günler, annelerinin doğum günü, okulda yapılan o eğlenceli deney, kaybolup sonra bulunan bir oyuncak… Yeni yıl, bu anların yanına yenilerinin ekleneceği vaadini taşır.

Bir keresinde bir çocuk, “Geçen yıl ne öğrendin?” sorusuna şöyle cevap vermişti:

“Bisiklete binmeyi ve üzülünce geçebildiğini.”Bu cümlede ne hedef listesi var ne de büyük planlar. Ama hayatın özü tam da orada.

Yetişkinler yeni yıla “kararlar” ile girer. Daha çok okuyacağım, daha az kızacağım, daha düzenli olacağım…Çocukların kararları ise daha yumuşaktır: “Bu yıl karanlıktan biraz daha az korkacağım.”, “Kaydıraklı havuza gideceğim.”, “Büyüyünce ne olacağımı hala bilmiyorum ama bu yıl biraz düşüneceğim.”

Onlar için yeni yıl, değişmek zorunda olmak değil; denemeye, yapmaya, tekrar etmeye devam etmektir. Dikkat ederseniz çocuklar genelde yılın bittiğini değil, “yenisinin geldiğini” söyler. Bitmek, yetişkin diline ait bir kelimedir. Çocuklar daha çok “başlamak” fiilini sever. Bu yüzden yılbaşı gecesindeki ışıklar ve geri sayım onların gözünde bir veda töreninden çok, büyük bir “merhaba”dır.

Bir başka çocuğun şu cümlesi hala kulağımda: “Yeni yılda zaman biraz yavaşlar mı? Çünkü oyun oynarken çok hızlı geçiyor. ”Belki de en gerçekçi beklenti budur.

Çocukların yeni yıl algısı bize şunu hatırlatır: Zaman, yönetilmesi gereken bir şey değil, yaşanması gereken bir alandır. Onlar geçmişe takılı kalmaz, geleceği de ağır bir sorumluluk gibi taşımazlar. Yeni yıl, onlar için “daha iyi bir ben” yaratma projesi değil; “aynı benle biraz daha macera” demektir.

Belki de bu yüzden çocuklarla yılbaşı süslemeleri bu kadar keyiflidir. Işığın simetrik olması önemli değildir, ağacın tepesindeki yıldız biraz yamuk durabilir. Yani önemli olan “olması”, mükemmel olması değil.

Belki bu yılın en iyi kararı, çocuklar gibi bakabilmektir: Daha az hesapla, daha çok merakla. Daha az “geçen yıl”, daha çok “bakalım bu yıl ne olacak?” Çünkü yeni yıl, çocukların gözünde hala  tertemiz bir oyun alanıdır. Ve belki de bize düşen, o alana ayakkabılarımızı çıkararak girmektir. Bir çocuğa “Yeni yıldan ne istiyorsun?” diye sorduğunuzda, cevapların sadeliği insanı durdurur.

“Bir köpek.”

“Kar yağsın.”

“Okulda yine o uzun tünelden geçelim.”

Bu istekler bize küçük görünür ama aslında çok büyüktür, çünkü hepsi yaşama temas eder. Çocuklar yeni yıldan başarı değil, bağ ister. Güven ister. Devam eden bir hikaye ister.

Yetişkin dünyasında yıl değişimi çoğu zaman hızlanmak demektir. Takvim değişir, tempo artar. Çocuklar içinse yeni yıl, bazen durup bakmak anlamına gelir. “Geçen yıl ben daha kısaydım.” der bir çocuk. “Bu yıl sesim biraz değişti.” der bir başkası, “Artık ayakkabılarımı kendim bağlayabiliyorum.” diye ekler diğeri. Onların muhasebesi rakamlarla değil, büyümeyle ilgilidir. Çocuklar için yeni yıl; büyük lafların değil, küçük fark edişlerin zamanıdır. Aynı salıncağın bu yıl biraz daha alçakta kalması, aynı masanın altına artık sığamamak, aynı hikayeyi bu kez daha farklı anlamak, izleyemediği bir filmi artık izleyebilmek… Bunların hepsi “yeni yıl”ın sessiz kanıtlarıdır.

Çocukların yeni yılı bize şunu fısıldar: Hayat, takvim değiştiği için değil; biz bakmayı hatırladığımızda yenilenir. Ve bazen en iyi başlangıç, büyük bir karar değil, küçük bir meraktır. Yeni yıl da tam olarak budur aslında. Bir soru işareti.

Ve çocuklar, soru işaretleriyle yaşamayı bizden çok daha iyi bilir.

Yeni yılınız kutlu, soru işaretleriniz bol olsun!

Ebru MUTLU ÖZDAMAR

Okul Öncesi Eğitimcisi